Op weg naar een tweedaagse, ergens bij Amersfoort, op zo’n immense reclamezuil, schreeuwt het mij, in kapitale letters, toe: “BE YOUR POTENTIAL!”. De afzender is het uitzendbedrijf ‘Young Capital’, alleen van die naam al huiver ik: hoezo jonge mensen ‘kapitaal’ noemen? Maar meer nog schrik ik van de inhoud van deze dwingende boodschap. Het vat kort en bondig samen waar het in onze tijd om lijkt te draaien en het bevat alles waar wij, de jongere generatie in het bijzonder, zo ziek van worden. In 2017 bleek al dat 63 procent van de jongeren tussen de 18 en 34 jaar een psycholoog heeft bezocht, en dat ruim 38 procent nog in therapie zat, voornamelijk vanwege werkdruk en sociale druk. Begin 2021 kwam het Nationaal Centrum Preventie Stress en Burn-Out zelfs met het schokkende bericht dat 82% van de jongeren uit dreigde te vallen vanwege zware stress.*
Met ‘realize your potential!’ wordt de lat al genadeloos hoog gelegd, geen mens is in staat zijn potentie geheel en al te realiseren. Maar met ‘be your potential!’ vraag je het onmogelijke. Per definitie is het potentiële wat je in je draagt immers iets wat je op dit moment niet belichaamt, wat hooguit gerealiseerd kan worden in de toekomst. Wie zijn potentie vandaag wil zijn kan niet anders dan zich voor te doen als iemand die hij niet is. Gedwongen om op zijn tenen te lopen, zal hij voortdurend in de angst leven op zeker moment doorgeprikt te worden. Een angst die uiterst reëel is en zich niet weg laat werken door een mindfullness of yoga cursus. ‘Toxischer’ dan dit kan haast niet, zou mijn kapitale dochter zeggen. ‘Be your potential’ is een bedrieglijke en ziekmakende valstrik.
Regie over je eigen leven
We leven aan het einde van een tijd waarin de zelfverwerkelijking, die ons in de jaren ’60 zo’n krachtige bezielende impuls gaf, volkomen toegeëigend lijkt te zijn door het ego en daarmee door het economisch leven. Groeien, blinken, schitteren, ook al kost het onszelf en onze planeet, lijkt de norm geworden. Iedere dag komen de blinkende digitale plaatjes voorbij en nestelen zich in ons onderbewuste. Alles is maakbaar, jij bent diegene die de regie heeft over het leven. Als het goed met je gaat komt dat door jou, doordat jij het zo geweldig doet, zoveel talent hebt en zo hard werkt. Dat je zes of zeven vinkjes mee hebt gekregen vanuit je achtergrond vergeten we voor het gemak even. En als het niet goed gaat met jou, dan ligt dat ook aan jou en ga je samen met een coach of therapeut op zoek naar wat er aan je schort (als je tenminste de middelen hebt om dat te doen, zo niet dan kom je op een wachtlijst te staan die zo maar kan op lopen tot een jaar!). Het prachtige middel, investeren in persoonlijke groei, lijkt in deze tijd tot een vergif verworden te zijn.
Mijn eigen ontwikkeling
Terugkijkend op mijn eigen loopbaan, waarin ik zelf ook zo lang bezig ben geweest met persoonlijke groei, vrees ik dat ik hier zelf in zekere mate ook aan bijgedragen heb, zeker in mijn jonge jaren. Een pijnlijk inzicht dat is voortgekomen uit een aantal harde en zachte confrontaties met de eindigheid en de beperkingen van het leven, alsook met mijn eigen onvermogen zaken te veranderen. Het is de grote opbrengst van het ouder worden: het besef van 'Ubuntu': “ik ben omdat wij zijn”. Juist datgene waar ik zelf niet van aan de wieg stond heeft mij gebracht waar ik ben: mijn omgeving, alles wat mij toegevallen is, mensen, engelen en vijanden op mijn pad. Steeds meer zie ik dat de grote besluiten van mijn leven niet door ‘mij’ genomen zijn, maar het leven zelf mij daar onafwendbaar toe bracht. Trots heeft plaats gemaakt voor dankbaarheid, zelfvertrouwen voor vertrouwen in mijn omgeving, en moed en durf voor deemoed en eerbied.
Hoop
De tweedaagse waar ik naartoe op weg was betrof - hoe toevallig! - een trainingsbureau dat zich gespecialiseerd heeft in het trainen van young potentials in grote bedrijven als KLM en Ahold, juist op dat vlak van persoonlijk leiderschap. De twee jonge eigenaren van dit bureau hadden in de Coronatijd aan den lijve ervaren dat ze zichzelf aan het uithollen waren en ze veel te veel op hun tenen liepen. En, hoe ironisch, dat ze juist daarmee hun eigen potentie om zeep hielpen. De ondersteunende medewerkers die het meest achter de feiten aan liepen waren het zat, wat de eigenaren nog meer druk gaf en hen zelfs op het spoor bracht hun mooie kindje dan maar te verkopen. In de tweedaagse werd het hun duidelijk dat ze het ook anders konden gaan doen: rustiger, ritmischer, bezielder, begrensder en meer geaard. Dat de stem van de ondersteunende medewerkers en van hun eigen ziel gehoord moest worden. En dat het tijd werd een andere boodschap uit te gaan dragen naar al die jonge carrièremakers met wie zij werkten: respecteer je grenzen en je beperkingen, heb zorg voor jezelf en voor elkaar en geniet van wat er is. Op de terugreis naar huis las ik op een andere reclamezuil een spreuk van de Omdenkers: “SOMS MOET JE STOPPEN OM VERDER TE KOMEN”. De volgende dag kreeg ik een appje dat ze besloten hadden niet in te gaan op een grote, lucratieve vraag van een bank. Kortom, er is nog hoop!
* Het eerste onderzoek is in 2017 gedaan door Metro (aangehaald in GGZ-nieuws, 10 juli 2017), het tweede door het NCPSBO in februari 2021
4 reacties