Afgelopen zaterdag werden wij allemaal opgeschrikt door de berichten over de onveilige werksfeer op de set van DWDD. Dit nadat een paar dagen eerder de mededeling kwam dat de complete ambtelijke top van de Tweede Kamer opstapte uit protest tegen de gang van zaken rondom de klachten van medewerkers over het leiderschap van ex-voorzitter Arib. Ook Arib, die net zoals Van Nieuwkerk een groot charisma en een stevige machtspositie bezat, lijkt in bescherming te worden genomen door haar politieke opdrachtgevers, waardoor het eerder aangekondigde, door alle (!) politieke partijen gewenste, en door de landsadvocaat geadviseerde onderzoek toch lijkt te worden ingetrokken. Voor de zoveelste keer de afgelopen jaren staat de behoefte aan een veilige werksfeer tegenover de drang naar succes, roem en resultaten weer volop in de actualiteit.
In diezelfde dagen was ik, aan het andere uiterste van dit spectrum, met een klein Managementteam in een zorginstelling bezig met de vraag hoe de werkplek, niet alleen voor hun cliënten, maar ook voor ieder van hen persoonlijk, een helende plek zou kunnen zijn. We dragen immers allemaal zo onze verwondingen met ons mee naar ons werk: ieder huisje heeft nu eenmaal zijn kruisje. En: wat hebben we nu van elkaar nodig om op een zodanige manier met elkaar samen te werken opdat die verwondingen er gewoon mogen zijn, we er geen zout in strooien, en er zelfs licht doorheen kan komen, in plaats van het donker van schaamte, negatieve gedachten en wantrouwen? Want, laten we wel wezen, waar we het gevoeligst zijn, zijn we vaak ook het meest op onze hoede.
Ontwapenend
De verhalen van de verschillende MT-leden over recent leed of leed wat ze in hun jeugd hebben ervaren, van echtscheiding, tot mentaal of fysiek geweld, tot alleen maar goede, maar toch verstikkende bedoelingen, waren allemaal stuk voor stuk rakend, ontwapenend en inzichtgevend. “Oh, nu begrijp ik, waarom je zo geworden bent als je bent”. En: “natuurlijk reageer je dan daar en daar extra gevoelig op”. Tot aan de eye-opener: “tjee, nu snap ik waarom je zo gedreven bent in de zorg voor onze cliënten: je wilt hen precies datgene geven waar jij zelf de grootste behoefte aan hebt”.
En toch ...
Vol bewustzijn spraken we over de behoefte veiligheid en wat ieder daarin nodig had. Maar niet veel later, toen we weer over gingen naar de orde van de dag en de teamleden elkaar van feedback voorzagen over hoe ze de ander daarin tegenkwamen, moesten we met elkaar constateren dat het ineens, ondanks alle gemaakt beloftes toch weer onveilig was geworden. De directeur had te veel vanuit irritatie gesproken, een ander had er nog eens een schepje bovenop gedaan, en ikzelf had als begeleider vanuit de beste intenties ook een duit in het zakje gedaan. En hup de dame in kwestie had zich in stilte geheel teruggetrokken in haar veilige coconnetje, precies zoals ze dat vroeger deed als haar stiefvader losging op haar moeder en het unheimisch werd. Au! Hoe confronterend!
Bespreekbaar maken
Het mooie van het gesprek wat daarop volgde was dat we ons er indringend bewust van werden dat dit erbij hoort in de samenwerking, dat zelfs als je het probeert te voorkomen, het toch gebeurt dat je het onbedoeld onveilig maakt voor de ander. En hoe wezenlijk het dan is dat erover gesproken kan worden met elkaar - “wat gebeurt hier nu?” - ook als die gevoelens voor een groot deel teruggevoerd kunnen worden op de overgevoeligheid van de ander en op gebeurtenissen die niet veel van doen hebben met het hier-en-nu. De ultieme vorm van veiligheid is niet dat het nooit onveilig is, het is dat als er onveiligheid wordt ervaren, dat in het licht gebracht kan worden, je er op terug kan komen en erin geleerd mag worden. Het wordt pas echt onveilig, ook voor de zogenaamde daders, zie wat er gebeurd is met Arib en Matthijs, als er niet over gesproken wordt, het toegedekt wordt, en het zo ondergronds zijn eigen leven gaat leiden en pas jaren later via via omhoogkomt.
Een helende werkplek
Misschien wat hoog gegrepen maar de ideale werkplek voor mij is een helende plek, een plek waarin de pijn die ik met mij meedraag en die zich onvermijdelijk ook manifesteert in de samenwerking, de pijn die nu eenmaal net zozeer bij dit leven hoort als de vreugde en het geluk, gezien, erkent en geheeld mag worden. Een plek waarin je elkaar helpt te groeien niet alleen in je vakmanschap, maar ook in je vermogen tot mededogen en liefde. Mijn eigen dochter werkt op zo’n plek, o.l.v. een jonge directie die hoe onervaren ook dit intuïtief heel goed begrepen heeft, en ze ervaart dit als een zegen. Ik zelf heb het op momenten ook mogen meemaken hoe weldadig en daarmee ook hoe effectief en lucratief de samenwerking dan kan zijn. De sfeer die daar immers voor nodig is, staat het resultaat en het succes niet in de weg, die draagt daar juist toe bij. Hoe veiliger mensen zich voelen, hoe meer ze zich zullen willen inzetten, hoe duurzamer hun succes.
2 reacties