Afgelopen voorjaar is mijn moeder overleden. In haar laatste fase mocht ik dichtbij haar zijn, wat ik als een groot geschenk heb ervaren. Het geschenk was vooral dat het haar niet meer lukte haar kwetsbaarheid voor mij verborgen te houden en de rollen zich mochten omdraaien, ik haar mocht verzorgen in plaats van zij mij. Nu lees ik haar dagboeken van de laatste jaren, zie ik hoeveel van haar zorgen en angsten ze niet heeft willen delen met mij, en voel ik alsnog de gemiste kansen in onze relatie. Het zat er zo diep in bij haar: een goede moeder vraagt haar kinderen niet om steun en zorg, belast ze niet met haar pijn en worsteling. Een goede moeder is naar haar kinderen ‘in controle’, haar kinderen zijn er niet voor haar, zij is er voor hen.
De onkwetsbare leider
Als het om kwetsbaarheid gaat gedragen vele leidinggevenden zich naar hun medewerkers net zoals mijn moeder naar haar kinderen. Leidinggeven is voor hen bovenal de zaken onder controle hebben, zo niet de situatie, dan toch in ieder geval jezelf. Je kwetsbaarheid, voor zover je je daar überhaupt nog bewust van bent, laat je thuis bij je partner, vrienden of familie. Op je werk aan je medewerkers laten zien hoe jij bij tijd en wijle net zo geraakt wordt door het leven als zij, hoe jij het dikwijls bij God ook niet weet en je diep onzeker kunt voelen, en je soms staat te trillen op je benen omdat je de gevolgen van je keuzes zal moeten dragen; het is not done in de wereld van de managers en CEO’s. En het schept een cultuur waarin medewerkers zelf zich dikwijls ook zo gaan gedragen, met alle gevolgen van dien, van veel te lang doormodderen in je eentje tot het verborgen houden van fouten en het niet opgelost krijgen van problemen waar je anderen voor nodig hebt.
De noodzaak van kwetsbaarheid
“Alles van waarde is, is weerloos”, dichtte Lucebert ooit niet voor niets. Slechts wat weerloos, kwetsbaar is, is van waarde, zou je ook kunnen zeggen. Waar je rondom je kwetsbaarheid een muurtje zet van controle, afstand en beheersing, beroof je jezelf en de ander van die waarde. Het is immers kwetsbaarheid wat verbinding schept tussen mensen. Het raakt het hart, opent het hart. Het nodigt je uit nabij te komen en je eigen weerloze kwaliteiten, wensen en verlangens aan te bieden. Samenwerken, elkaar verder brengen, van elkaar leren, zonder kwetsbaarheid gaat dat niet. Het is bovendien voorwaarde om te kunnen experimenteren, fouten te mogen maken, andere wegen in te kunnen slaan. Zoals Brené Brown zegt: “vulnerability is the birthplace of innovation, creativity and change”.
Onontkoombaar kwetsbaar
Kwetsbaarheid is bovendien onze natuurlijke staat van zijn. Het is niet iets waarvan je kunt besluiten dat het je niet bent, je bent het hoe dan ook. Hoe goed je wellicht ook denkt te kunnen zijn in het maskeren van je weerloosheid, hoe dik jouw muurtjes ook zijn, hoe geavanceerd ook je controlesystemen, vroeg of laat slaat de vergankelijkheid toe en breekt het leven er doorheen. Je wordt ziek of je geliefden worden ziek, je let toch eens een keer niet goed op en maakt een grote fout of wordt verantwoordelijk gehouden voor een fout van je medewerkers, je krijgt te maken met een baas die jij niet de baas bent en jou het leven zo zuur maakt dat je er ziek van wordt, of wat dan ook. “Leven is lijden”, zeggen de Boedhisten. “Life is what happens while you‘re busy making other plans”, zingt John Lennon.
Hoe oncomfortabel?
“Laat het toch toe”, zeg ik als begeleider keer op keer tegen leidinggevenden in mijn Masterclass. “Het is je kracht en niet je zwakte”, riep ik onlangs nog uit naar een vrouwelijke bestuurder, die haar tranen niet kon bedwingen. Maar wat vind ik het zelf dikwijls ook lastig! Wat blijft het ongemak toch nog steeds onuitstaanbaar groot, hoe vaak je er ook aan toe hebt gegeven en hebt mogen ervaren hoe opluchtend dat is. Het is en blijft voor de meesten onder ons iets wat niet zonder slag of stoot lijkt te kunnen gaan.
Opluchtend en ontroerend
Drie maanden geleden moest ik niet alleen afscheid nemen van mijn moeder, maar verliet ik ook de moederschoot van het grotere geheel waar ik ruim 30 jaar aan verbonden was. Niet eerder in mijn werkend bestaan heb ik mij zo kwetsbaar gevoeld als de afgelopen maanden, zeker toen ik ook nog eens geveld werd door het gevreesde virus, ik mijn eerste opdrachten als kleine zelfstandige moest afzeggen en de teams en groepen die daarop volgden slechts op halve kracht kon begeleiden. “Ik heb het gevoel dat ik totaal door de mand aan het vallen ben en jullie op ieder moment kunnen vertrekken”, vertrouwde ik één van die groepen toe, op mijn dieptepunt begin mei. Wat volgde was ontroerend, liefdevol en de poort naar een nog grotere gelijkwaardigheid en gezamenlijke creativiteit. “Waar heb je het over? We zijn blijer met je dan ooit eerder. En juist hierom, juist omdat je zo durft te zijn, zijn wij bij jou!”.
Leve de kwetsbaarheid!
3 reacties