Ruim zes weken zijn we als werkend Nederland nu onderweg met het fenomeen van vergaderen per video in al die varianten die daarvoor gebruikt kunnen worden, waarvan Zoom de meest populaire is. ‘Zoomen’ (zoomed, gezoomed) is een werkwoord geworden welke vroeger voorbehouden was aan de populatie van de bij maar nu de gehele mensheid in haar greep lijkt te hebben. Sommige leidinggevenden zijn er van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat druk mee en hoppen van de ene virtuele bijeenkomst naar de ander. Scholen, universiteiten, yogastudio’s en fitnessclubs gebruiken het om hun lessen voortgang te geven, families om borrels te organiseren en verjaardagen te vieren, eetclubs om toch met elkaar rondom een virtuele tafel te zitten.
Natuurlijk, het is een zegen dat dit middel tot onze beschikking staat. Stel je voor dat dit eerder was gebeurd, dan was alles nog veel verder stilgevallen, en was het thuiswerken helemaal moeilijk geworden. Maar nu we er allemaal wat langer mee werken beginnen de nadelen ook steeds meer in het vizier te komen. Ik zelf merk dat ik aan het eind van zo’n videosessie doorgaans doodmoe ben en me leeg en onvervuld voel. Van collega’s hoor ik dezelfde geluiden, sommigen geven aan zelfs helemaal gesloopt te zijn na een dag met meerdere videosessies.
Waarom we er zo moe van worden
Die moeheid heeft vermoed ik te maken met het feit dat je juist omdat je iedereen in beeld hebt, je toch probeert om op eenzelfde manier te communiceren als in een gewone bijeenkomst. En dat lukt je gewoon niet. Wat je vooral niet lukt is om de lichaamstaal te lezen van de aanwezigen, te voelen en te duiden wat er in de onderstroom van de communicatie gebeurt. Wat je je daarbij moet realiseren is dat dat ongeveer 55 % van de indrukken die wij ophalen uit de communicatie gebaseerd is op wat wij in het gezicht, de handen, en het lichaam van de ander waarnemen of menen waar te nemen.
Verwarrende lichaamstaal
Het meest verwarrende bij het zoomen is dat de camera’s van onze computers niet midden in het scherm zijn verborgen maar er net boven, aan de buitenrand van de computer. Hierdoor denk je dat je iemand recht in het gezicht aankijkt, maar kijk je in feite voortdurend onder de persoon door. En omdat we dat steeds weer ervaren, hebben we het in feite opgegeven elkaar aan te kijken, Iets wat in een normale bijeenkomst als uitermate onbeleefd zou worden ervaren, en wat op ons een veel grotere, onbewuste invloed heeft dan wij ons realiseren. Als 55 % van de communicatie bepaald wordt door lichaamstaal ervaren wij dat onze collega’s voor 55 % niet met ons zijn en is de kans erg groot dat wij ons onbewust niet gezien voelen, niet veilig ook, niet in verbinding met de ander.
Spreken over wat kwetsbaar en persoonlijk is
Dit heeft wellicht niet zo’n grote invloed als de bijeenkomst een vooral zakelijk of informatief karakter heeft, maar als het ook maar enigszins gevoeliger, persoonlijker, kwetsbaarder wordt, schrikt ons dit over het algemeen af om die laag met elkaar in te gaan. Met als gevolg dat dit in teams toch al vaak lastige gebied nog meer dan normaal gemeden wordt en voordat je het weet dus een volkomen eigen leven gaat leiden, niet in de wandelgangen maar in ieders hoofd. Nu we allemaal thuis werken voelen we ons al meer dan ooit op onszelf teruggeworpen en dit fenomeen maakt dat gevoel van geïsoleerd zijn alleen maar sterker. Doen we een poging om in verbinding te komen, om contact te hebben met onze collega’s, blijkt dat contact voor een groot deel niet plaats te vinden en op een onbewust niveau zelfs gemankeerd te geraken! Zie hier dat gevoel van leegte en onvervuld zijn wat achter blijft nadat de sessie beëindigd is.
Hoe dan wel?
Wie het niveau van het zoomen wat omhoog wil brengen, hierbij tenslotte een paar praktische tips om meer persoonlijke verbinding te ervaren:
- Vraag elkaar om ondanks dat je elkaar niet recht in de ogen kunt kijken wel naar het scherm te blijven kijken en wellicht iets meer dan normaal uitdrukking te geven aan dat je de ander ziet terwijl die spreekt, bijvoorbeeld door te knikken.
- Neem een moment om voordat je begint met elkaar je even op jezelf af te stemmen door een kleine meditatie te doen, je bewust te worden van je ademhaling, je leeg te maken en je extra te concentreren.
- Geef een kleine opmaat waarin je juist die andere laag van het samenzijn, de laag van de bezieling, van het gevoel, even aanraakt met elkaar, bijvoorbeeld via het delen van een moment van inspiratie, van geraakt zijn over je werk of via een mooi gedicht of wat dan ook.
- Zorg voor een duidelijke structuur in de bijeenkomst, dat geeft veiligheid en ontspanning.
- Zorg er juist in deze tijd voor dat je toch met elkaar in verbinding treedt over hoe het met je collega’s gesteld is en trap niet in de valkuil de bijeenkomsten enkel kort en zakelijk te houden.
- Waag het daarbij ook om elkaar feedback te geven over wat je waarneemt, en besteed meer aandacht aan het checken van wat je hoort en voelt als je die ander hoort spreken. Wees extra zorgvuldig in je toon en je scherpte.