Een jihad van liefde

Een jihad van liefde

Het is de briljante titel van een boekje dat Mohamed El Bachiri, in samenwerking met David van Reybrouck, schreef nadat Loubna, zijn vrouw, moeder van drie jonge zoons, was omgekomen bij de aanslagen in Brussel in maart 2016: een jihad van liefde. Een heilige strijd gevoerd voor en door het hart. Een strijd om, wat je ook aangedaan wordt, hoe gekwetst je ook bent, de liefde, de menselijkheid, te laten triomferen. In de woorden van El Bachiri:

Wat is dit boek?

Een gedicht.

Een eerbetoon, een ode aan Loubna.

Een antwoord aan de menselijkheid, niet aan de waanzin.

De uitdrukking van pijn, maar ook van veerkracht – door liefde.

Mijn wens is dat het alle harten mag troosten.

Afgelopen donderdag had ik het voorrecht om met vrouw- en dochterlief in de Meervaart te Amsterdam de eerste try-out mee te mogen maken van de toneelbewerking die van het boek gemaakt is. Het boek, dat in heel Europa een mega bestseller werd, had mij destijds al diep geraakt, deze voorstelling raakte mij nog meer, mede door het zowel krachtige als subtiele spel van acteur Mohammed Azay en de prachtige muziek van het driekoppig Andalusisch Orkest.

Oh Allah,

sta mij bij niet te gaan haten,

laat mijn laatste gedachten aan Loubna

niet met wrok vergiftigd raken.

Het is zo inspirerend om iemand door het leed heen, midden in een hartverscheurend drama, zich te zien vrijmaken van de haat en te zien kiezen voor de liefde. Dat het mogelijk is om het hart het laatste woord te geven, juist die plek die het meest gewond is, en waar de neiging tot pantsering en verharding het grootst is. Dat je altijd een keuze hebt in dit leven. En dat de Brusselse wijk Molenbeek, waar El Bachiri zijn hele leven heeft gewoond, door Trump een hellhole genoemd, ook zo’n stem in zich blijkt te dragen. Zo’n ontzettend belangrijk geluid ook in deze tijd waarin tolerantie en vergevingsgezindheid vaak zo ver te zoeken zijn. Een geluid ook dat eigenlijk meer recht doet aan de wijsheid van de Islam dan wat voor heilige oorlog dan ook:

En het goede en het kwade zijn niet gelijk:

beantwoord het kwade met het goede,

en degene die met je in vijandschap leefde zal een oprechte vriend worden.

Als de mensheid zich had laten leiden door het oudtestamentische principe van oog om oog, tand om tand, dan waren wij nu allemaal blind en tandeloos geweest. Heb je vijand lief, het principe wat Jezus predikte, wat ook doorklinkt in het bovenstaande citaat uit de koran en de houding kenmerkt die El Bachiri aannam, is misschien wel belangrijkste de peiler waarop onze beschaving rust.

El Bachiri gaat overigens niet zo ver dat hij de aanslagpleger vergeeft, hij kiest er voor zich helemaal niet met hem bezig te houden, maar zich op het positieve te richten. Weduwe Hein, deed dat in 2006 wél. Zij koos er voor Ferdi E., de man die haar echtgenoot Gerrit Jan Hein vermoord had, expliciet te vergeven en hem en zijn familie het beste toe te wensen. Het is de meest krachtige vorm van vergeving, dat je vergeeft niet omdat de dader je om vergeving vraagt, niet omdat je het om wat voor reden dan ook ineens kunt begrijpen, maar omdat je niet in wrok of haat wilt leven. Hank Heijn vertelde destijds op tv ook hoe zij haar leven pas echt weer op de rit kreeg toen zij tot vergeving kwam, dat ze zich sindsdien ook lichamelijk veel beter voelde en eerdere kwalen op medisch onverklaarbare wijze zag verdwijnen. Een jihad van liefde? Hoe doe ik dat met de mensen door wie ik mij gekwetst voel, hoe laat ik de gevoelens van wrok los die ik in alle eerlijkheid ook kan cultiveren, de negatieve plaatjes waar ik mensen mee kan vastzetten en mijzelf aan de goede zijde van de medaille mee kan profileren? Hoe doe ik dat ook innerlijk met mijzelf, met de fouten die ik gemaakt heb en mij nog steeds schuldig over kan voelen? Vragen waarmee ik, met een door El Bachiri getroost hart, de Meervaart uit loop.