Nog een paar dagen en het is Pasen. De mogelijkheid die de tijd ons biedt om stil te staan bij het mysterie van de dood en de wederopstanding, van het sterven van het ‘ik’ en de herrijzenis van de ‘ziel’. Voordat Pasen het Christelijke Pasen werd, was het een Joods feest, het feest van Pesach, van de uittocht van het Joodse volk uit Egypte, uit de slavernij. In mijn ‘Masterclass Bezielend Leiderschap’ zijn wij hier vorige week vier dagen diepgaand mee bezig geweest.
Het verhaal van de uittocht is een van de grote verhalen waar ik het meest mee verbonden ben. In het huis waar ik opgroeide hing een schilderij van het kindje Mozes in een biezen mandje meegegeven aan de stroom van de Nijl. Ik was er dol op en fantaseerde ik dat ik dat kind was en eigenlijk andere ouders had. Dit vooral op de momenten dat ik het om wat voor reden dan ook lastig had met mijn eigen ouders. Toen ik een jaar of negen was, was het de eerste echte grote-mensen-film die ik in de bioscoop zag, "The ten Commandments’, met Charles Heston als Mozes. Een film die een onuitwisbare indruk op mij gemaakt heeft, vooral de spectaculaire beelden van de doortocht door de Rode Zee. Zo werd Mozes, naast Arendsoog, Floris en Kapitein Rob, één van de helden uit mijn jeugd. Toen Hans Korteweg, mijn leraar bij het ITIP in de jaren ’90, het verhaal verbond aan de innerlijke weg van de mens kwam het weer opnieuw tot leven voor mij, en sindsdien studeer ik er voortdurend op.
Avodah
Steeds weer ontdek ik nieuwe lagen en betekenissen in het verhaal. Zo kwam ik er onlangs, via een collega van mij, achter dat het Joodse woord voor ‘werken’ direct met dit verhaal verbonden is. Het betreft het Joodse woord ‘avodah’. En het interessante is dat dit woord zowel de betekenis heeft van ‘dienstbaarheid’ als van ‘slavernij’. Het zijn de uitersten die we kennen in ons werk. Óf het is bij uitstek het terrein waarin wij ons ten dienste voelen staan, ten dienste van iets wat verder strekt dan onze korte termijn belangen en angsten. Waar wij zin en betekenis ervaren, het gevoel bij te dragen aan, het verschil te kunnen maken. Óf het is het terrein waarin wij ons juist het meest een afgeleide kunnen voelen, een slaaf van de ‘KPI’s’ van onze persoonlijkheid, van macht, winst, waardering en status. Een ‘loonslaaf’. En tussen die twee uitersten zit in de Joodse manier van kijken kennelijk slechts een vloeipapiertje!
Het ego dat het overneemt
Dit stemt zo overeen met mijn ervaring. Voordat ik het weet neemt mijn ego het van mijn ziel over. Voordat ik het weet ga ik naar mijzelf kijken terwijl ik vrij aan het werk, vrij aan het ‘spelen’ ben met de mensen in mijn groepen, ga ik er wat van vinden en gaat de overmoed of de twijfel met mij aan de haal, met alle gevolgen van dien. Ineens valt het me dan bijvoorbeeld op dat iemand weg kijkt en denk ik dat het aan mij ligt, of zie ik iemand geraakt worden en begin ik mijzelf trots op de schouder te kloppen. Voordat ik het weet ga ik daar naar handelen, begin ik met mijn woorden te overtuigen of te dwepen. Ik kan het altijd zo merken aan mijn stem, als ik op de stroom van mijn ziel zit, dan klinkt hij zoveel zachter, gevoeliger en uitnodigender. Dan kan ik ineens ook echt geraakt worden door mijn eigen woorden, verrast door wat er mij ineens toevalt. Dan voel ik mij inderdaad dienstbaar.
Leiding van binnenuit
Dienstbaar en ook dankbaar, dankbaar voor de leiding die er van binnenuit komt. De toetssteen daarbij is voor mij de vraag of ik ontspannen ben of niet, of ik handel in en vanuit rust, of vanuit gedrevenheid en onrust. Werken in Egypte werd ook pas slavernij toen de Joden ook op Sabbath moesten werken en de rust en de ontspanning niet alleen naast maar ook uit hun werk verdween. Van slavernij naar dienstbaarheid, dat is wat Pesach is. En dat is wat ik ons allen toewens. Sterven aan de tirannie van ons ego, onze innerlijke slavendrijver. En opstaan in de geest van dienstbaarheid.
3 reacties