Vorige week heb ik met een deel van mijn Masterclass Bezielend Leiderschap een bezinningstocht ondernomen in de woestijn van Marokko. Zeven dagen hebben wij met elkaar (voornamelijk) in stilte door het indrukwekkende landschap gelopen en ons tot in de diepte bezig gehouden met de thema's die spelen in ons leiderschap.
Een bijzondere, bij tijd en wijle confronterende, maar uiteindelijk zeer inspirerende ervaring. De woestijn pelt alle maskers af en maakt de essentie zichtbaar. Eigenlijk ken ik geen louterende plek dan de woestijn, zeker deze kale, stenige, oneindig vlakke woestijn van Marokko.
,
Leegte
Het begrip wat centraal heeft gestaan deze hele reis is het begrip Leegte, het meest centrale begrip in het Boeddhisme. Leegte als de grondslag van ons bestaan, als het bevrijdende, verlichtende centrum, waar alle vormen uit voortkomen en naar terugkeren. Leegte als de thuishaven van de geest, de staat van zijn waar het ego in oplost en de ware natuur zich kan openbaren: een open, ontspannen, mededogend, onthecht en helder aanwezig zijn. Puur Zijn. Ik heb het met mijzelf en de groep zien gebeuren: stapje voor stapje kwamen we met elkaar in het hier-en-nu en ontstond er een diepe, weldadige rust, waarin alles, ook het meest lastige en donkere van onszelf aanschouwd en los gelaten kon worden.
Ajin
Ook in de Joodse traditie, wat meer verborgen weliswaar, is het begrip leegte, 'Ajin' aanwezig. Ajin kan het beste vertaald worden met het woord 'Niets'. Het is het hoogste woord voor G-d, die niet voor niets in die traditie als een onuitsprekelijk woord moet worden neer geschreven, niet voor niets in geen beeld mag worden gevangen. Een van de grootste Joodse wijzen, de Maggid van Metritch, heeft veel over Ajin geschreven. Beroemd is hij om zijn volgende uitspraak: "Heilig is de scheppingsdaad van de Eeuwige; uit het Niets maakte hij Iets. Maar nog heiliger is de mens die van Iets tot Niets wordt".
Loslaten
Scheppen is heilig. Iets maken, dromen omzetten in de stof, de momenten dat je leeft als een kunstenaar, iemand zijn die creëert en dankbaar ervaart dat de inspiratie door hem heen komt en hij geleid wordt, dat is heilig, dat is bijzonder, dan voel je dat het leven bezield is. Maar loslaten is nog heiliger. Loslaten van alles wat je hebt, van dat wat je geschapen hebt, waar je in kunt wonen en je je identiteit aan kunt ontlenen, van je verhaal, je zekerheden, je positie. Loslaten van je partner, je kinderen, de mensen en datgene in jou waar je diep aan gehecht bent. Ja, zelfs het loslaten van datgene in jou waarvan je weet dat het je alleen maat verder van huis brengt en je ongelukkig maakt, maar je toch zekerheid en houvast geeft. Dat is nog heiliger, het is het meest heilige wat je als mens kunt doen, terug te keren tot het Niets ............. Niets worden .......... En in het Niets jezelf opnieuw uitvinden, opnieuw en als nieuw als mens geschapen worden.
Ontzag
Voor deze Leegte, dit Niets, heb ik deze week weer veel meer ontzag gekregen. En zeker ook voor de mensen die met mij waren. Mensen met eindverantwoordelijk functies, van wie bij uitstek verwacht wordt dat zij bij het Iets blijven, hun organisaties vasthouden, behoeden en behouden. In een week waarin onze Westerse wereld Trump als nieuwe leider heeft gebaard, stemt mij dit hoopvol. Dat er in ieder geval op micro nivo leiders zijn die er voor durven te kiezen tot niets te worden en zichzelf in alle openheid en naaktheid te aanschouwen. Leiders die verder durven te reiken dan zichzelf en hun organisaties vast te houden in het bekende, die werkelijk durven te vernieuwen.