De dag na de aanslagen in Parijs, ging ik onderuit in de douche, raakte bewusteloos en belandde met een zware hersenschudding in het ziekenhuis. Weer thuis ben ik gedwongen rust te houden, en zit ik nu voor het eerst weer even achter mijn laptop. Als je stil staat, is mijn ervaring, komt de wereld veel meer bij je binnen dan als je met van alles en nog wat bezig bent.
Parijs en alles wat daarop volgt, raakt mij diep. Naast het verdriet, de woede, en de verbijstering, vooral de angst. Die zit dicht om mij heen, knijpt mijn keel zo nu en dan dicht, ligt voorop mijn borst. Misschien ook omdat het zich vermengd heeft met die persoonlijke ervaring van desoriëntatie en geheugenverlies. Ofschoon het me is afgeraden, kan ik het niet laten de krant te lezen en het journaal te volgen.
Angst die bezworen moet worden
Wat me opvalt in alle reacties is hoeveel mensen oproepen om toch vooral niet bang te zijn, dat als we daar aan toe zouden geven dat we ze precies hun zin zouden geven. “Maar ik ben bang!”, “en ik voel me kwetsbaar en bedreigd!”. Misschien dat ik me er niet door moet laten leiden, maar ik kan de angst niet ontkennen, en ik meen te zien dat ik niet de enige ben. Angst ervaren we in deze tijd kennelijk als een negatieve emotie, waar we zo snel mogelijk van af moeten of boven moeten staan.
Realiteitsbesef
Natuurlijk, angst kan ons verlammen, kan ons gek maken of ons als een zombie laten terugtrekken. Je kunt er ziek van worden. Maar is de kern van angst niet realiteitsbesef? Is het niet de realitiet dat het ‘mis’ kan gaan en ook regelmatig ‘mis’ gaat, dat onze grond waarvan we zeker denken te zijn ineens, in de woorden van de Duitse mysticus Eckhart, een ‘Ongrond’ is? Het is toch de werkelijkheid dat je nergens zeker van kunt zijn, niets vast kunt houden, je zomaar ineens, zoals ik, onderuit kunt gaan, geveld door van alles en nog wat, van ziekte virussen, tot rondvliegende kogels uit een Kalashnikov, tot pure liefde op het eerste gezicht (ja, ook dat!). En met dit realiteitsbesef is naar mijn overtuiging helemaal toch niets mis?
Voorzichtigheid en dankbaarheid
Er zijn vele momenten geweest in mijn leven dat ik wilde dat ik er meer van had gehad, dat ik voorzichtiger was geweest met mijzelf en mijn naasten, wijzer was geweest, en dus, ja: meer besef had gehad van mijn angst en kwetsbaarheid. Meer besef ook van hoeveel er eigenlijk in al die kwetsbaarheid ‘goed’ gaat – er gaat zo ontzettend veel goed, iedere dag opnieuw! – en hoe dankbaar ik daarvoor mag zijn. Ik vermoed dat als ik die kwetsbaarheid meer had toegelaten in mijn leven ik wijzer had gehandeld.
Kiezen voor kwetsbaarheid
Wij zijn een open samenleving, vrijheid van bewegen, vrijheid van meningsuiting is ons een groot goed. Daar hoort bij dat wij per definitie kwetsbaar zijn. Dat is een keuze van ons, een wellicht niet zo verstandige, maar wel zo bezielde keuze. Duizenden jaren van ontwikkeling zijn wij bezig geweest ons te ontworstelen aan koningen, keizers en admiralen, die grenzen sloten en vreemdelingen verjoegen. Bij onze keuze hoort dat wij ons niet afdoende kunnen beschermen tegen dit soort aanvallen op onze samenleving (de vraag is of dat een gesloten samenleving dat wel kan, maar dit terzijde!). Dit kwaad is niet te vernietigen, het is hooguit enigszins in te perken. Als wij het toch de oorlog verklaren dan zullen we zien dat voor elke kop die we er af slaan er ergens anders weer een nieuwe kop (of twee?) verschijnt (is dat wat er met ‘Al=kaida’ - wie hoort daar nog van - gebeurd is?).
Vrede sluiten met het kwaad
Wat zijn wij in godsnaam opgeschoten met al die oorlogen? Mag ik bang zijn, mag ik geschokt zijn, mag ik me afvragen wat er aan de hand is in een wijk als Moerbeek of in willekeurig andere Europese voorstad als zoveel jonge Westerse moslims zich aansluiten bij IS, mag ik me vervolgens afvragen of we al die vluchtelingen wel kunnen opvangen (en dan bedoel ik ook werkelijk opvangen en kansen geven)? Mogen al die zogenaamd dappere mediahelden misschien even hun mond houden? En mogen we het alsjeblieft even niet meer weten? ........... misschien ontstaat er wijsheid, misschien openen zich dan nieuwe wegen. Geen grote oplossingen, maar kleine nieuwe stapjes, realistische stapjes. Of misschien kiezen we er dan wel voor om bewust even niets te doen en met meer besef dan ooit eerder te kiezen voor onze idealen, en dus voor de kwetsbaarheid en de angst die daar nu eenmaal bij horen.
3 reacties